Eklem artrozu (ayrıca literatürde "deforme edici artroz", "osteoartrit" veya "osteoartrit" adlarını bulabilirsiniz), distrofik süreçler nedeniyle zamanla kıkırdak olan eklem dokularının kronik dejeneratif bir işlemidir. eklem yüzeylerini örtmek zarar görür, ayrıca dejeneratif işlemler eklem kapsülünü ve gerçek kemik dokusunu kaplayarak kemik deformasyonuna neden olabilir.
Eklemlerin artrozu türleri
Genel olarak, "artroz" terimi, farklı eklemlerin oldukça büyük bir hastalık grubunu belirtmek için kullanılır, bu tür patolojilerin gelişme mekanizması bir dereceye kadar farklılık gösterebilir. Çoğu zaman, büyük eklemlerin artrozu ile karşılaşabilirsiniz, bu hastalık grubu şunları içerir:
- gonartroz - diz ekleminin deforme edici bir lezyonu;
- koksartroz - kalça ekleminin bir patolojisi;
- omuz ekleminin artrozu;
- dirsek ekleminin artrozu vb.
Daha az sıklıkla küçük eklemlerin artrozu gelişir: eller (daha çok interfalangeal ve metacarpophalangeal) ve ayaklar. Ek olarak, spondiloartroz ayırt edilir - diğer artroz türlerine benzer gelişim mekanizmasına rağmen, omurganın hastalıkları olarak adlandırılan intervertebral eklemlerin distrofik bir lezyonu. Patolojinin birkaç ekleme yayılması durumunda, genel artroz veya - poliartroz hakkında söyleyebiliriz.
Tıpta, gelişim mekanizmasına bağlı olarak eklemlerin iki ana artrozu tipini ayırt etmek gelenekseldir. Primer artroz (idiyopatik olarak da adlandırılır), vücudun sistemik çalışmasındaki herhangi bir sapmanın dışında, öncelikle eklem dokularında gelişen bir patolojidir. Birincil artroz, kıkırdak dokudaki dejeneratif süreçlerde aynı anda restorasyonunun ihlali ile bir artış ile karakterizedir.
İkincil artroz, travma (travmatik artroz) nedeniyle eklemin yaralanmasının sonucudur. Ek olarak, vücuttaki bazı patolojik süreçler, özellikle mineral metabolizması bozuklukları ve diğerleri, ikincil artrozun gelişmesine yol açabilir.
Genç yaşta, kural olarak travmatik artroz tespit edilir. Yaşlı hastalarda, bazı durumlarda, birincil ve ikincil eklem hasarını ayırt etmek mümkün değildir - vücuttaki birçok patolojik süreç o kadar yakından ilişkilidir.
Artroz neden gelişir?
Artroz gelişiminin kesin nedeni konusunda hala bir fikir birliği olmamasına rağmen, eklem dokularındaki patolojik değişikliklere katkıda bulunan faktörler bilim adamları tarafından bilinmektedir. Eklemlerin idiyopatik artrozunun gelişmesinin ana nedeni, kalıtsal ve genetik yapıya sahip çeşitli faktörlerdir. Her şeyden önce, bu grup, eklem dokularının bileşiminin doğuştan özelliklerini içerir; bu, normalden daha yoğun kıkırdak tahribatına ve çok yavaş iyileşmesine katkıda bulunur. Ek olarak, kalıtsal faktörler, osteoartiküler sistemin çeşitli konjenital kusurlarını ve deformitelerini (eklem displazisi, aşırı hareketliliği, omurga deformiteleri, ayaklar, eller vb. ) İçerebilir. yük belirli eklemlere yerleştirilir. , neden eklem yüzeyleri yanlış gelişebilir, deforme olabilir ve bunları örten kıkırdak - çökme;
Aşağıdaki nedenler, eklemlerin ikincil artrozunun gelişmesine yol açabilir:
- eklemlerdeki mekanik hasar, eklemi oluşturan yapıların anatomik bütünlüğünün ihlaline yol açan bazı mekanik etkilerin sonucudur. Mekanik yaralanmalar grubu, yaralanmaları, cerrahi müdahaleleri, aşırı fiziksel aktiviteyi ve sporu;
- eklem hastalıkları - her şeyden önce, enflamatuar nitelikteki patolojiler;
- eklem yüzeylerini kaplayan kıkırdağın bileşiminde değişikliklere yol açan metabolik bozukluklar, bu nedenle daha savunmasız hale gelir, daha hızlı parçalanır ve daha yavaş iyileşir;
- metabolik bozukluklara da yol açabilen endokrin bezlerinin bazı hastalıkları;
- bağışıklık sistemi hücrelerinin vücudun kendi dokularına saldırdığı bir dizi otoimmün patoloji, bu durumda eklemlerin dokularına, tahribata neden olur;
- sonucu dokulara yetersiz kan temini ve bunlarda distrofik süreçlerin gelişmesi olan vasküler patolojiler.
Eklem artrozu nasıl gelişir?
Eklem artrozunda eklemdeki ilk yıkıcı sürecin kıkırdağın yenilgisi olduğuna inanılmaktadır. Kemiğin eklem yüzeyini kaplayan kıkırdak altında bulunan periosteumun kılcal damarlarında bir mikro sirkülasyon ihlali ile başlar. Normalde kıkırdak dokusundaki besinler hem eklem sıvısından hem de bitişik kemik dokusundan gelir. Periosteumun damarlarında kan dolaşımı bozulduğunda, kıkırdağın beslenmesi bozulur. Yavaş yavaş, kıkırdak dokusu doğal elastikiyetini kaybeder, incelir, yüzeyi pürüzlü hale gelir, üzerinde mikro çatlaklar ve tüberküller oluşabilir, eklem yüzeylerinin birbirine göre kaymasını bozar. Sinovyal sıvının bileşimi kaçınılmaz olarak değişir.
Eklemdeki hareketlerle ağrı, çatırtı, tıklamalar rahatsız etmeye başlar. Zamanla patoloji ilerler, eklemdeki hareket açıklığı azalır, eklem boşluğu daralır, eklem yüzeylerinin çıkıntılı kısımlarındaki kıkırdak tamamen kaybolana kadar incelebilir ve eklem yüzeylerinin kenarlarında osteofitler oluşur. .
Açıklanan mekanizma, esas olarak zaman içinde kademeli olarak gelişen yaşlılık artrozunun karakteristiğidir. Diğer artroz formlarının gelişim mekanizması - örneğin, travma sonrası, ameliyat sonrası, enfeksiyon sonrası, metabolik bozukluklarla ilişkili - biraz farklı olabilir, ancak genel olarak, bu tür patolojilerle eklemdeki değişiklikler yaşlılık artrozu ile aynı olacaktır. .
Artroz derecesi ve belirtileri
Patolojik sürecin spesifik tezahürleri, ciddiyeti büyük ölçüde eklemdeki yıkıcı sürecin ne kadar yoğun olduğuna, buna ne kadar doku dahil olduğuna bağlıdır. Bununla birlikte, herhangi bir aşamada artrozun karakteristik iki ana klinik semptomu vardır. Öncelikle eklem ağrısıdır. Ek olarak, eklem hareketliliğindeki azalma endişe vericidir.
Ülkemizde, 1961'de kabul edilen klinik ve radyolojik sınıflandırmaya göre artroz derecelerini ayırt etmek gelenekseldir.
Eklemlerin artrozu 1 derece- patolojik sürecin gelişiminin ilk aşaması.Başlıca semptomu, dinlendikten sonra sabahları sert eklem hareketleridir. Hasta hareket etmeye başladığında sertlik kaybolur. Eklemlerde ilk hareketlerde hareket kabiliyetinde bir miktar bozulma olabilir, hafif ağrılar istirahatten sonra rahatsız edebilir. Eklemlerde çatlama sıklıkla görülür. Bununla birlikte, normal hareketleri gerçekleştirdikten sonra belirgin bir ağrı yoktur, ağrı yalnızca eklem üzerinde açıkça aşırı bir yük ile ortaya çıkabilir ve dinlendikten sonra kendi kendine geçer.
Etkilenen eklemin röntgen muayenesi, anatomik yapılarda belirgin değişiklikler göstermez; bazı durumlarda, eklem boşluğunda hafif bir daralma veya eklem yüzeyinin kenarları boyunca tek, küçük boyutlu kemik büyümeleri olabilir. .
Eklemde belirgin ağrı ve hareket bozukluklarının olmaması nedeniyle, hastalar hastalığın gelişiminin bu aşamasında nadiren tıbbi yardım isterler.
2 derece artroz - hastalığın ilerlemesi.Şiddetli, akut ağrının yanı sıra, içindeki hareketler sırasında eklemde tıklanan belirgin bir gevreklik ile kendini gösterir. Eklemdeki hareket aralığı önemli ölçüde sınırlıdır, bu nedenle, büyük bir eklemin yenilgisinden bahsediyorsak, uzuvda fonksiyonel bir kısalma gelişimi mümkündür. Ağrılar, artrozun ilk aşamasında olduğu gibi, sabah uyandıktan hemen sonra rahatsız olur, ancak bunun aksine, daha yoğun, daha uzun, genellikle yavaş yavaş gündüz ağrılarına dönüşürler. İkincisi, eklemdeki mekanik çalışmanın kıkırdağın amortisman kapasitesini kademeli olarak azalttığı gün boyunca oluşur. Bu aşamada eklemde oldukça önemli yıkımlar, onu oluşturan kemiklerde deformasyonlar vardır. Eklemin meteosensitivitesi rahatsız edici olabilir: eklem dokularının telafi edici özelliklerinde bir azalma ve atmosferik dalgalanmalar sırasında eklem içi basıncı düzenleme yeteneği ile ilişkili olan hava değiştiğinde ağrının ortaya çıkması veya önemli ölçüde yoğunlaşması. basınç.
Röntgen muayenesi eklem boşluğunun önemli ölçüde daraldığını, önemli sayıda kemik büyümesini gösterir. Perikartilajinöz bölgedeki kemik dokusu, belirgin distrofik süreçler nedeniyle skleroz edilir; İçinde kistik boşluklar oluşabilir.
Hastalığın bu aşamasında hastanın çalışma yeteneği azalır, etkilenen eklemdeki hareketler sırasında şiddetli ağrı veya kontraktürü nedeniyle çok sayıda iş yapamaz.
3. derece eklemlerin artrozu, patolojik sürecin ileri aşamasına karşılık gelir.Ağrı sürekli rahatsız edicidir - hem hareket sırasında hem de bir dizi faktöre bağlı olan tam bir dinlenme durumunda: eklem dokularının iltihabı, eklem yüzeylerinin deformasyonu, etrafındaki kas spazmı. Hareket aralığı keskin bir şekilde sınırlıdır, bazı durumlarda genellikle imkansızdır. Etkilenen eklemdeki harekete, sadece hastaya değil, aynı zamanda etrafındakilere de duyulabilen yüksek bir çatırtı eşlik eder. Bu aşamadaki eklem önemli ölçüde deforme olur, yoğun iltihaplanma süreci nedeniyle eklem kapsülünde sıvı birikir. Şiddetli meteosensitivite gelişir: hava değişikliklerine bağlı ağrı yoğunlaşması. Büyük eklem bölgesindeki kaslar spazmodiktir, hareketlilik eksikliğinden dolayı atrofileri gelişebilir. Diz eklemlerinin 3. derecesinin artrozu ile bacakların eğriliği not edilebilir - varus ("O" harfi şeklinde) veya valgus ("X" harfi şeklinde).
X-ışını görüntüleri eklem boşluğunun neredeyse tamamen yokluğunu ortaya çıkarır, eklem yüzeyleri önemli ölçüde deforme olur ve kenarlarında büyük kemik büyümeleri bulunur. Eklem içi yapılar (menisküs, bağlar) yok edilir, kemik dokusu skleroz edilir. Eklem çevresindeki dokular kireçlenir, eklem boşluğunda eklem fareleri görünebilir - kemik dokusu parçaları.
Üçüncü dereceden eklemlerin artrozu ile hastanın çalışma kabiliyetinde, sakatlığında kalıcı bir azalma var.
4 derece artroz - etkilenen eklemin tamamen tahrip olma aşaması.Onun "abluka" gelişir - şiddetli ağrı nedeniyle en ufak hareketlerin bile imkansızlığı. Ağrı, güçlü narkotik olmayan analjeziklerle bile giderilemez, fizyoterapi prosedürleriyle giderilmezler. Diz eklemlerinin yenilgisi ile hasta bağımsız hareket etme yeteneğini kaybeder. Eklem dokularındaki yoğun iltihaplanma, eklemin füzyonuna (ankiloz) veya yanlış eklem oluşumuna (neoartroz) neden olabilir.
Röntgenogramda eklemi oluşturan kemiklerin en güçlü sklerozu, bunların füzyonu, çok sayıda osteofit ve eklem dokularında yoğun kireçlenme görülebilir.
Artroz nasıl tedavi edilir?
Eklem artrozunun tedavisi için terapötik önlemlerin kapsamı, hastalığın evresine ve patolojik sürecin yaygınlığına bağlıdır. Basit bir model var: Artroz tedavisi ne kadar erken başlarsa, o kadar etkili olur. Bu nedenle, eklem bölgesindeki ilk rahatsızlık belirtilerinde, en ufak bir sabah tutukluğunda veya hareketler sırasında bir gevreklik görünümünde bir doktora zamanında danışmak çok önemlidir. Patolojik sürecin ilk aşamalarında, kıkırdak dokusunda ve yapısında metabolizmayı iyileştiren ilaçlar olan vitamin-mineral kompleksleri ve kondroprotektörler almak etkilidir. Örneğin, aktif bileşeni kristalin glukozamin sülfat olan bir ilaç - sağlıklı kıkırdağın doğal bir bileşeni. Proteoglikanların üretimini uyarır ve aynı zamanda kıkırdak dokusunun tahrip olma süreçlerini engeller.
Artrozu tedavi etmek için listelenen önlemlere iyi bir katkı fizyoterapi egzersizleri, fizyoterapi teknikleri olacaktır, diyette yeterli miktarda protein ve yağ içeren iyi bir diyete sahip olmak önemlidir. Zamanında terapötik ve profilaktik önlemler, yalnızca ağrıyı ve rahatsızlığı ortadan kaldırmaya değil, aynı zamanda hastalığın ilerlemesini, patolojinin daha şiddetli aşamalara geçişini önlemeye de izin verir.
İkinci ve daha şiddetli derecelerin artrozu tamamen tedavi edilemez. Bu aşamalarda, artroz tedavisi, ağrının giderilmesine veya azaltılmasına ve ayrıca eklem dokularındaki iltihaplanmanın baskılanmasına indirgenir. Ağrıyı hafifletmek için, steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar ve narkotik olmayan analjezikler, lokal ajanlar (merhemler, anestezik ve antiinflamatuar etkiye sahip jeller) ve ayrıca sistemik ilaçlar şeklinde kullanılır. Eklem yüzeylerindeki mekanik hasarı azaltmayı mümkün kılan hastalıklı eklem üzerindeki yükü hafifleterek önemli bir rol oynar.
Akut ağrı ortadan kaldırıldıktan sonra, önemli bir görev, kıkırdak dokudaki metabolik süreçleri normalleştirmek, içindeki yıkıcı süreçleri yavaşlatmak ve bunun için kondroprotektif ilaçlar almanın da önerilmesidir. Ayrıca, doku mikrosirkülasyonunu uyaran ilaçlar kendilerini iyi kanıtlamışlardır. Artrozun remisyon aşamasında (şiddetli ağrı yokluğunda), fizyoterapi egzersizleri, fizyoterapi yararlıdır, bu da başka bir alevlenme olasılığını azaltacak ve analjeziklere ve NSAID'lere olan ihtiyacı azaltacaktır.
Eklem artrozunun tedavisinde fizyoterapötik önlemlerin listesi elektroforez, ultrasona maruz kalma, radyasyon ve manyetik tedaviyi içerir. Bu tür önlemlerin etkinliği için en önemli koşul, artrozun fizyoterapötik tedavisinin yalnızca hastalığın alevlenmesi dışındaki dönemde gerçekleştirilmesidir, aksi takdirde iltihaplanma sürecini harekete geçirme ve ağrıyı artırma olasılığı yüksektir.
Hastalığın dördüncü aşamasında artroz nasıl tedavi edilir? Bu aşamadaki eklem dokuları pratik olarak tahrip edilir, tek etkili çözüm, hasarlı eklemin özel bir endoprotez ile değiştirildiği cerrahi müdahaledir. Her zaman değil, böyle bir operasyon eklemdeki hareket aralığını tamamen eski haline getirmenize izin verir, ancak iyileşme süresinin tamamlanmasından sonra hasta aktif hayata, işe, ağrıdan kurtulmaya dönebilir.
Belirtileri ve tedavisi bu makalede anlatılan artroz, sakatlığa yol açabilen ve yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltan ciddi bir patolojidir. Zamanında tedaviye başlanması, hastalığın ilerlemesini önemli ölçüde yavaşlatabilir, ciddi komplikasyonların gelişmesini önleyebilir ve hastanın aktivitesini ve çalışma yeteneğini sürdürebilir.